داشتن روحیه انتقادپذیری یک توانایی و مهارت مهم است که هر یک از ما می‌توانیم با تمرین آن را به دست آوریم و در کنار آن ارتباطی موثر و موفق با دیگران نیز داشته باشیم. همه ما هرروز چه بخواهیم و چه نخواهیم موردانتقاد و ارزیابی دیگران قرار خواهیم گرفت. بعضی از این انتقادها نکات سازنده و مناسبی را در خود جای داده‌اند که حتی باعث پیشرفت ما می‌شوند. با این حال برای اینکه بتوانیم از این نکات در جهت بهبود شرایطمان استفاده کنیم، می‌بایست روحیه انتقادپذیری را در خود پرورش دهیم و در کنار آن راهکارهای کنار آمدن با احساسات منفی را نیز بیاموزیم. به‌وسیله روحیه انتقادپذیری ما می‌توانیم نظرات دیگران را در ذهنمان بدون قضاوت و سوگیری بررسی کرده و در صورت تمایل از آن‌ها برای بهبود شرایط استفاده کنیم.
راهکارهایی برای افزایش روحیه انتقادپذیری و کنار آمدن با احساسات منفی
هنگامی‌که شما موردانتقاد قرار می‌گیرید، به‌احتمال‌زیاد احساسات ناخوشایندی را تجربه خواهید کرد. برای کاهش این احساسات و حفظ سلامت روان خود می‌بایست به نکاتی توجه داشته باشید. این نکات به شما کمک خواهند که روحیه انتقادپذیری خود را نیز افزایش دهید و روابط اجتماعی خود را نیز بهبود بخشید.
آرامش خود را حفظ کنید
بسیار طبیعی است که هنگام موردانتقاد واقع‌شدن حالت دفاعی داشته باشیم. اما اینکه احساس ناامیدی کنیم و اجازه دهیم که این هیجانات بر ما غلبه کنند کمکی به تغییر شرایط نمی‌کند. بهترین کار این است که در ذهن خود مرور کنید هرکسی اشتباهاتی انجام می‌دهد و ما در حین اشتباهاتمان در حال یادگرفتن مهارت‌های جدید هستیم. انتقاد یک امر اجتناب‌ناپذیر در زندگی هر فردی است اما اگر با آن به شکل سازنده برخورد کنید نتایج ارزشمندی از آن خواهید آموخت. درنتیجه بهتر است زمانی که از شما انتقاد می‌شود آرامش خود را حفظ کرده و بر روی کلام طرف مقابلتان تمرکز داشته باشید تا بتوانید نکات مثبتی را از کلام وی استخراج کنید.
برای افزایش روحیه
انتقادپذیری در لحظه واکنش نشان ندهید
هنگامی‌که موردانتقاد قرار می‌گیرید در لحظه به این انتقاد پاسخ ندهید. شما می‌توانید با لبخند به‌طرف مقابلتان پاسخ دهید که به حرف‌هایش فکر خواهید کرد. برای مدت حداقل ۲۰ تا ۳۰ دقیقه سعی کنید در فضایی متفاوت قرار بگیرید و حتی در ذهنتان نیز به صحبت‌هایی که شده توجه نکنید. پس از گذشت این زمان و آرام تر شدن، شما می‌توانید با نگاه واقع‌بینانه‌تری راجع به این مسئله تفکر و تصمیم‌گیری داشته باشید.
انتقاد را به تمام ابعاد شخصیتتان تعمیم ندهید
هنگامی‌که فردی از شما انتقاد می‌کند انتقاد را دقیقاً متمرکز بر رفتاری که او مورد هدف قرار داده در نظر بگیرید و صحبت‌های او را به‌طورکلی در مورد شخصیتتان به کار نبرید. برای مثال اگر فردی از یکی از نقاشی‌های شما انتقاد کرده این به این معنا نیست که شما به‌طورکلی هنرمند بدی هستید. صرفاً به این معناست که در یکی از تابلوهای شما و صرفاً از نظر یک نفر، ایراداتی وجود دارد. تعمیم انتقادات دیگران به‌تمامی وجوه شخصیتی یکی از مسائلی است که باعث کاهش عزت‌نفس و ایجاد ناامیدی و افسردگی در فرد می‌شود. اگر می‌خواهید از انتقاداتی که از شما شده به‌صورت سازنده استفاده کنید دقیقا همان چیزی که به شما نسبت داده شده را مورد بررسی قرار دهید.
برای افزایش روحیه انتقادپذیری از انگیزه فرد آگاه شوید
پیش از آنکه در موردانتقادی که از شما شده فکر کنید یا به آن واکنش نشان دهید از خودتان بپرسید که انگیزه طرف مقابل برای مطرح کردن چنین انتقادی چیست؟ شما می‌بایست با خودتان به این سوال‌ها جواب دهید.
آیا آنچه فرد مقابل شما موردانتقاد قرار داده برایتان قابل کنترل کردن است؟
آیا دیدگاه فردی که از شما انتقاد کرده برایتان اهمیت دارد؟
آیا شما با طرف مقابلتان در رقابت هستید؟
پاسخ دادن به این سوال‌ها تا حد زیادی به شما نشان می‌دهد که آیا باید به این انتقاد فکر کنید یا خیر و اگر قرار است به این مسئله فکر کنید تا چه میزان می‌بایست به آن اهمیت دهید.
با یک نفر صحبت کنید
بهتر است در این مواقع، پس از پایان انتقادها، با یک نفر که به او اعتماد دارید و به‌خوبی شما را درک می‌کند صحبت کنید. شما احتیاج دارید که احساسات و افکار خود را باکسی در میان بگذارید و همچنین بهتر است از راهنمایی‌ها و دیدگاه‌هایی که به شما می‌شود استفاده کنید. این تصمیم شما به پیشرفت خودتان نیز کمک می‌کند و می‌توانید آداب معاشرت را بهتر از قبل بیاموزید.
روحیه انتقادپذیری | پاسخ دادن به انتقادهایی که از شما شده است
تکرار گفته‌های طرف مقابل
هنگامی‌که فرد در حال انتقاد کردن از شماست در درجه اول سعی کنید حتی اگر برایتان بسیار سخت است با آرامش به سخنان وی گوش دهید. ارتباط چشمی خود را با وی حفظ کنید و با لبخند به صحبت‌هایش توجه نمایید. پس از پایان صحبت‌های طرف مقابل، آنچه از صحبت‌هایش برداشت کرده‌اید را مجدداً بازگو کنید. این مسئله باعث می‌شود تا سوءتفاهم‌های احتمالی که میان شما ایجادشده است از بین برود.
بازخورد دادن
پس از شنیدن انتقادهای طرف مقابلتان، درزمانی که برای پاسخ دادن مناسب می‌دانید سعی کنید در مورد انتقادهای طرف مقابل به او بازخورد دهید. این بازخورد باید ویژگی‌های مشخصی داشته باشد. در درجه اول شما می‌بایست بابت اشتباهات و کوتاهی‌هایی که داشته‌اید عذرخواهی نمایید. به خاطر داشته باشید که عذرخواهی کردن به این معنا نیست که شما تمامی انتقادات و اشتباهات را پذیرفته‌اید اما نشان‌دهنده این است که شما سهم خودتان را در این ماجرا قبول دارید.
در مرحله دوم بهتر است به‌طرف مقابلتان این بازخورد را بدهید که ازنظر شما کدام قسمت از انتقاد وی سازنده بوده و شما فکر می‌کنید حق با اوست. بیان چنین مطالبی باعث می‌شود که طرف مقابل شما احساس مثبتی پیداکرده و تعامل و همدلی بالاتری میانتان برقرار شود.
جست‌وجوی راهکار
از طرف مقابلتان بخواهید که راهکاری نیز در اختیار شما قرار دهد. این مسئله علاوه بر اینکه احساس مثبتی در طرف مقابل شما ایجاد می‌کند، باعث می‌شود که شما نیز با راهکارهای متفاوتی آشنا شوید.
روحیه انتقادپذیری |
استفاده از انتقاد برای پیشرفت خود
در صورتی که انتقادها شکل سازنده‌ای دارند، شما می‌توانید با در نظر گرفتن نکات زیر از آن‌ها در جهت ارتقای خود استفاده کنید.
انتقادها را به چشم یک فرصت ببینید و برنامه ریزی داشته باشید
همواره فرض کنید انتقاد کردن به این معناست که شما با نقاط ضعفتان آشنا می‌شوید و می‌توانید آن‌ها را از میان بردارید. همچنین یک هدف گذاری واضح و برنامه‌ریزی مناسب برای رسیدن به هدف داشته باشید.
راهکارهای مناسب و نامناسب را از یکدیگر جدا کنید
هنگامی‌که با نقاط ضعف و اشتباهات خودتان روبه‌رو شدید؛ از دیگران برای رفع آن‌ها کمک بگیرید. همچنین می‌توانید درباره برطرف کردن نقاط ضعفتان در اینترنت یا کتاب‌ها، مطالبی را بیاموزید. معمولاً همه این راهکارها به درد شما نخواهد خورد درنتیجه راه‌های مناسب را از بقیه جدا کنید. کمک گرفتن از دیگران به یادگیری مهارت‌های مختلف از جمله مهارت های ارتباطی در شما کمک کننده است.
سؤالات متداول درباره روحیه انتقادپذیری
چگونه به فردی که از ما انتقاد کرده است واکنش نشان دهیم؟
حتی اگر برایتان بسیار سخت است یا طرف مقابل با لحن مناسبی با شما صحبت نکرده؛ با این حال سعی کنید آرامش خود را حفظ کنید و حالتی دوستانه داشته باشید. با پایان یافتن صحبت‌های طرف مقابل از او تشکر کرده و بخواهید که زمانی را برای فکر کردن به شما بدهد.
چطور می‌توانم در مقابل انتقاد واکنش منفی نداشته باشم؟
مهم‌ترین راهکار این است که بعد از پایان یافتن صحبت‌های طرف مقابلتان، برای مدت حداقل ۲۰ تا ۳۰ دقیقه، خود را از آن فضا دور کنید و حتی در ذهنتان نیز به این مسئله نیندیشید.
