اعتیاد در نوجوانان یکی از دغدغه های خانواده‌‌های امروزی ست. برخی از آن‌ها به دنبال روش درمان، ترک و برخی دیگر به فکر محافظت از نوجوانان خود در برابر اعتیاد به مواد مخدر هستند. مواد مخدر در میان نوجوانان طرفداران بسیاری دارد که بخش عمده‌ای از عوامل آن به محیط و تربیت خانوادگی آن‌ها بستگی دارد و بخشی مربوط به کنجکاوی آن‌ها می‌شود. اعتیاد به مواد مخدر نشانه‌های مشخصی دارد و آسیب‌های جبران ناپذیری بر زندگی نوجوان می‌گذارد؛ بهترین راه محافظت از نوجوانان در برابر اعتیاد، پیشگیری کردن از آن است که با انجام روش های مناسب صورت می‌گیرد.
اعتیاد در نوجوانان دلایل گرایشنوجوانان به مواد مخدر
متأسفانه مصرف مواد مخدر در میان نوجوانان طرفداران زیادی دارد و خانواده‌‌های زیادی را درگیر مشکلات و آسیب‌های اعتیاد می‌کند. برای پیشگیری و درمان اعتیاد در نوجوانان در ابتدا لازم است تا علل گرایش به مواد مخدر در آن‌ها بررسی شود. دلایل بسیار زیادی در گرایش نوجوانان به اعتیاد نقش دارند که برخی ار مهم‌ترین آن‌ها را در ادامه ذکر کرده‌ایم
اضطراب و استرس در نوجوانان
اضطراب و استرس بالا یکی از عوامل مهم در گرایش نوجوانان به مواد مخدر است. اضطراب نوجوانان می‌تواند ناشی از موارد متعددی همچوت مشکلات تحصیلی، مشکلات خانوادگی و غیره باشد. احساس آرامش و خوشی کاذب بعد از مصرف باعث می‌شود تا نوجوانان به مصرف مواد علاقه نشان دهند. بهتر است که والدین در زمینه استرس فرزندان خود هوشیار باشند و قبل از اینکه آن ها به راه اشتباه بروند، استرس و اضطراب آن ها را با کمک گرفتن از روانشناس حل کنند.
عصبانیت و پرخاشگری
خشونت و پرخاشگری از ویژگی هایی است که به ویژه در میان پسران نوجوان به دلیل اقتضای سن و جنسیت آن‌ها بروز می‌کند؛ خانواده‌ها باید تمام تلاش خود را بکنند تا با روش‌های تربیتی مناسب نوجوانان خود را به آرامش دعوت کنند و خشم و پرخاشگری آن‌ها را کنترل کنند. در صورتی که پرخاشگری نوجوانان کنترل نشود، به سمت گروه های بزهکار و مصرف مواد مخدر گرایش پیدا می‌کنند. مهارت کنترل خشم و عصبانیت از مهم ترین مهارت های مورد نیاز نوجوانان است که باید به آن ها آموزش داده شود.
زمینه خانوادگی اعتیاد
اولین الگوی افراد در زندگی والدینشان هستند. بچه ها از والدین خود الگو برداری می‌کنند و شخصیت خود را بر مبنای رفتار والدین می‌سازند. در صورتی که سابقه اعتیاد در خانواده وجود داشته باشد، احتمال قرار گرفتن نوجوان در معرض اعتیاد نیز افزایش پیدا می‌کند.
وسوسه‌ها و فشار گروه همسالان
دوستان از مهم ترین عوامل تاثیر گذار در تصمیمات نوجوانان هستند. آن ها برای اینکه در جمع همسالان خود پذیرفته شوند، هرکاری می‌کنند و سعی می‌کنند تا خود را به انواع گوناگون با گروه همسالان هماهنگ کنند. توصیه می‌شود که والدین همواره بر گروه دوستان فرزندشان نظارت کافی را اعمال کنند. برقراری روابط صمیمانه با نوجوان از وابستگی آن‌ها به گروه همسالان و دوستان ناباب می‌کاهد.
اعتماد به نفس پایین در نوجوانان
نوجوانی دوره‌ی ورود از کودکی به بزرگسالی است و به همین دلیل تغییراتی که از لحاظ فیزیکی، روانی و اجتماعی برای فرد به وجود می‌آید در اعتماد به نفس او تأثیر می‌گذارد. نوجوانان در این دوران اعتماد به نفس خود را از دست می‌دهند و برای کاهش فشارهای روانی ذهنی خود به سمت مصرف مواد مخدر گرایش پیدا می‌کنند. همچنین بسیاری از دختران نوجوان برای کاهش وزن به مصرف موادی همچون شیشه روی می‌آورند. تناسب اندام از جمله مواردی است که مستقیما به اعتماد به نفس مربوط می‌شود.
اعتیاد در نوجوانان عوارض اعتیاد به مواد مخدر در نوجوانان
مواد مخدر باعث نابودی بدن و روان می‌شود. در نوجوانان این آسیب ها شدید تر است چرا که آن ها در سنین رشد هستند. شایع ترین عوارض اعتیاد به مواد مخدر در نوجوانان به شرح زیر می‌باشد:
اعتیاد در نوجوانان عوارض جسمی
1ـ علائم حیاتی غیر طبیعی
2ـ تضعیف سیستم ایمنی
3ـ بیماری های کلیوی
4ـ فشار خون بالا
5ـ مشکلات ریوی
6ـ آسیب کبدی
7ـ حملات قلبی
اعتیاد در نوجوانان عوارض روحی و روانی
1ـ تشدید نشانه های مشکلات روحی و روانی موجود
2ـ مشکل در توانایی های ذهنی همچون تمرکز
3ـ خشم و پرخاشگری
4ـ پارانویا (شکاکی)
5ـ تحریک پذیری
6ـ افسردگی
7ـ اضطراب
اعتیاد در نوجوانان عوارض اجتماعی
1ـ مشکل در برقراری ارتباط با دیگران
2ـ تغییرات شخصیتی منفی
3ـ از دست دادن دوستان
4ـ مشکلات درسی
5ـ مشکلات قانونی
نشانه های اعتیاد در نوجوانان
نشانه های اعتیاد به مواد مخدر در افراد مختلف، متفاوت است اما به طور کلی برخی از علائم در میان همه افراد مشترک است. علائم زیر بیشتر در نوجوانان بروز می‌کند:
1ـ رفتاری های منفی همچون دزدی (برای خرید مواد مخدر)
2ـ استفاده زیاد از عطر برای پوشاندن بوی مواد مخدر
3ـ افت شدید درسی و مشکلات تحصیلی
4ـ تغییرات شدید رفتاری و شخصیتی
5ـ مشکلات انظباطی در مدرسه
6ـ گشادی مردمک چشم
7ـ دوره های پیش فعالی
8ـ دروغ گفتن های مکرر
9ـ قرمزی چشم ها
10ـ فرار از مدرسه
11ـ تحریک پذیری
نکته: توجه داشته باشید که وجود این علائم لزوما به معنی اعتیاد نوجوان نیست و ممکن است ناشی از تغییرات دوران بلوغ و حتی استرس شدید باشد. برای اطمینان از اعتیاد نوجوان خود و تشخیص آن تست اعتیاد ضروری است.
محبوب ترین مواد مخدر در میان نوجوانان
معمولا نوجوانان به هر ماده مخدری که بیشتر در دسترس باشد گرایش پیدا می‌کنند اما شایع ترین و محبوب ترین مواد مخدر میان نوجوانان ماری جوانا، اکستازی، کوکائین، شیشه، ترامادول و مشروبات الکلی هستند. به طور کلی نوجوانان به مصرف مواد توهم زا و محرک بیش تر از سایر مواد علاقه نشان می‌دهند.
راه های پیشگیری از اعتیاد در نوجوانان
افزایش آگاهی در نوجوانان
یکی از مهم‌ترین عوامل گرایش نوجوانان به مصرف مواد مخدر عدم آگاهی آن‌ها از عوارض و آسیب‌های مواد مخدر است. بسیاری از آن‌ها تصور می‌کنند که ماده‌ی مخدر گل یا همان ماری‌جوانا اعتیاد نمی‌آورد و یا تریاک به دلیل دارا بودن از مورفین تنها خاصیت دارویی دارد. در صورتی که از عوارض جبران ناپذیر آن خبر ندارند. والدین وظیفه دارند تا با روش‌های درست تربیتی آگاهی‌های لازم را در اختیار فرزندان خود قرار دهند. مدرسه و معلمان پرورشی نیز در شفاف‌سازی برای نوجوانان نقش بسیاری دارند.
افزایش اعتماد به نفس
اعتماد به نفس نوجوانان تا حد زیادی تحت تاثیر رفتار و تربیت والدین است. با رفتار صحیح می‌توان عزت نفس و اعتماد به نفس را در نوجوانان افزایش داد و به این ترتیب خطر اعتیاد را تا حد زیادی کاهش داد. اعتماد به نفس را از همان کودکی در فرزندان خود پرورش دهید.
افزایش مسئولیت پذیری
مسئولیت هایی مطابق با توانایی های نوجوان به او بدهید. این کار باعث می‌شود که مسئولیت پذیری او افزایش پیدا کند و یاد بگیرد که هر کاری عواقبی دارد. همچنین دادن مسئولیت به نوجوانان باعث می‌شود تا زندگی آن ها از یکنواختی دربیاید و به این ترتیب برای اندکی هیجان به سراغ مصرف مواد نمی‌روند.
رابطه صمیمانه با نوجوان
تربیت والدین تأثیر بسیار زیادی در بروز مشکلات رفتاری نوجوانان دارد. رابطه صمیمی والدین و نوجوانان باعث می‌شود تا در هنگام مشکلات و بحران‌های نوجوانی به جای پناه بردن به مواد مخدر و دوستان ناباب، در محیط روانی خانواده باقی بمانند و با به کار گیری مهارت‌های حل مسئله مسائل خود را برطرف نمایند. همراه بودن والدین با نوجوانان باعث می‌شود تا از خطرات اعتیاد در امان بمانند. به حرف های نوجوان خود گوش دهید و او را همان طور که هست بپذیرید.
