بهترین کارها در روز عرفه
بنا به روایات روز و شب عرفه، شب دعا و اعمال صالح است و دعا در این شب مقبول و مستجاب است.
در روایتی نقل شده است که شب عرفه هر دعای خیری که انسان بکند به اجابت می رسد؛ و برای کسی که در شب عرفه اطاعت الهی را بکند و اعمال صالحه انجام دهد، معادل صد و هفتاد سال اطاعت و عبادت است؛ یعنی از نظر پاداش چنین چیزی به او داده می شود. نکاتی ناب از سخنان آیت الله مجتبی تهرانی درباره اهمیت و بزرگی شب و روز عرفه را در ادامه می خوانید.
شب عرفه فقط دعا کنید
این روایت، عظمت شب عرفه را می رساند. به حسب ظاهر امشب شب عرفه است؛ لذا امشب را قدر بدانید! اولین مسأله ای که در امشب تاکید شده، «دعا کردن» است و در روایت دارد: دعا کنید! دعای خیر کنید! و بدانید که این دعاها به اجابت می رسد. مطلب دیگر اینکه مقید باشید که امشب مشغول به غیر عبادت نشوید! کاری کنید که اشتغالات کنار برود تا بتوانید به سوی عبادات و صالحات بروید! وقتی چنین معادله ای هست که عبادت امشب مانند عبادت صد و هفتاد ساله است، خیلی انسان باید مراقبت و جدیت داشته باشد. این خیلی قابل توجه است، چون امشب یکی از بزرگترین فرصتهایی است که ما داریم.
اثر دعا برای دیگران و پشت سر آنها
درباره دعا کردن هم بگویم که در روایتی از امام باقر علیه السلام آمده است که حضرت فرمودند: سریعترین دعایی که به هدف اجابت می رسد، دعایی است که یک برادر مؤمن، برای برادر مؤمن دیگرش می کند و پشت سر او برایش از خدا خیر می خواهد؛ نه در حضورش. یعنی هرکس برای دیگری دعا کند، به سرعت به اجابت می رسد. وقتی این شخص شروع می کند به دعا کردن برای برادر مؤمنش و پشت سر او، آن فرشته ای که برای گرفتن دعاها موکل شده است، جواب می دهد: این چیزی که برای برادرت خواستی، برای خودت دو برابرش برآورده شد. یعنی همین که برای دیگری خیر خواستی و دعایش کردی، برای خودت دو برابرش منظور و مستجاب می شود.
امشب را قدر بدانید
از غروب شب عرفه تا غروب روز عرفه زمان بسیار بزرگی است. این را گفتم تا امشب که به حسب ظاهر شب عرفه است و موقعیت بسیار خوبی است، هم دعا کنید و هم به اعمال صالحه مشغول شوید! این را هم بدانید که دعاهایی که می کنید اگر برای دیگران باشد، چیز بیشتری نصیبتان می شود.
روز عرفه، روز درخواست از خداوند
در روایتی است که از پیغمبر اکرم نقل شده است که خداوند وحی فرستاد به بعضی از پیامبرانش که این متن وحی الهی است که بر فرض که اهل هفت آسمان و تمام زمین، همگی از من درخواست کنند و به هرکدام هرچه که خواستند را بدهم، از خزانه، حکومت و فضل الهی ذره ای کاسته نمی‌شود؛ حتی مثل یک بال پشه هم از خزانه من کم نمی‌شود؛ و چه طور ممکن است که از فضل الهی کاسته شود در حالی که من سردمدار آن هستم!؟
روز امید خوشبختی برای همه
روایتی دیگری از زین العابدین صلوات الله علیه آمده که محدث قمی هم آن را در مفاتیح نقل کرده است؛ در آن روایت آمده است که روز عرفه بود و حضرت دیدند که سائلی دارد از مردم، یعنی غیر خدا، درخواست می‌کند؛ حضرت به او فرمود: وای بر تو! در چنین روزی از غیر خدا تقاضا و درخواست می‌کنی!؟ و حال آنکه امید می‌رود در چنین روزی فضل الهی شامل طفل‌هایی شود که در رحم مادر هستند. امید است که اینها خوشبخت و سعادتمند شوند.
روز عرفه، روز درخواست و بخشایش
یکی از آن مقاطعی که این اسلحه بردش بیشتر است و در اجابت سرعت دارد، روز عرفه است. حتی تعبیر امام باقر(علیهالسلام) این است که اصلا روز عرفه، روز دعا و درخواست از خداوند است. یعنی در این مقطع زمانی بخصوص سرعت اجابت دعا بیشتر است.
حضرت امام جعفر صادق(ع) فرمودند: اگر کسی در ماه مبارک رمضان مورد مغفرت الهی قرار نگیرد غفران برای او نیست مگر آنکه عرفه را درک کند. از این روایت دو مطلب به دست می آید: یکی، عظمت ماه مبارک رمضان از نظر گسترش مغفرت الهی است که همه را در بر می‌گیرد. دوم، عظمت عرفه است. در ماه مبارک رمضان، زمان مطرح است. ممکن است برای عرفه هم زمان مطرح باشد؛ یعنی روز خاص و هم مکان مورد نظر باشد که آن زمین عرفات است. ولی مسلما زمان در اهمیت موضوع دخالت دارد که روز عرفه است. از لحاظ قید زمان، اگر کسی در ماه مبارک رمضان مورد مغفرت الهی قرار نگرفت، مسلما اگر در روز عرفه از خداوند طلب مغفرت کند مورد مغفرت الهی قرار خواهد گرفت.
فضیلت زیارت امام حسین در عرفه
مسأله مهم در روز عرفه زیارت امام حسین(علیهالسلام) است که در حدیث آمده است خداوند قبل از آنکه به سرزمین عرفات نظر کند، به زائرین امام حسین(علیهالسلام) نظر می‌افکند و این نظر افکندن در زمان‌های حساس و سرنوشت‌ساز مانند شب قدر، عید فطر، عید قربان و عید غدیر است که افضل اعمال در این زمان‌ها زیارت امام حسین(علیهالسلام) است.
این روز را از دست ندهید!
هر لحظه‌ای از لحظات این روز برای ما گران بها است؛ به خصوص برای دعا و درخواست از خداوند. این فرصت بهترین فرصت است. پس این فرصت را از دست ندهید! به خصوص از ظهر تا هنگام غروب را که در روایات وارد شده است. بدانید اگر می خواهید مشکلاتتان را حل کنید بیایید این چند ساعت را درِ خانه خدا بروید و از او بخواهید؛ چه حاجت های مادی را و چه معنوی را، همه را از او بخواهید. چون امروز برد دعا خیلی زیاد است. بخصوص درباره دیگران اگر دعا کنید، ما در روایت داریم که خدا چند هزار برابر به شما اعطا می کند.
برخی از اعمال شب و روز عرفه
1. احیا و نماز و عبادت در شب عرفه
2. دعا در شب عرفه (که گفته شده است مستجاب می‌گردد)
3. زیارت امام حسین (ع) در شب عرفه.
4. غسل.
5. روزه روز عرفه (اگر سبب ضعف و مانع از دعا و مناجات نشود) .
6. قرائت دعای عرفه امام حسین (ع) (که بهتر است بعد از نماز عصر باشد) .
7. قرائت دعای عرفه امام سجاد (ع) (که در صحیفه سجادیه موجود است).
8. زیارت امام حسین (ع) در روز عرفه.
9. زیارت حضرت اباالفضل العباس (س) در روز عرفه .
10. اعتراف و اقرار به گناهان.
11. دو رکعت نماز که در رکعت اوّل بعد از حمد، سوره توحید و در رکعت دوم بعد از حمد، سوره کافرون خوانده می‌شود. سپس چهار رکعت نماز که در هر رکعت بعد از حمد، پنجاه مرتبه سوره توحید (این نماز در واقع همان نماز حضرت امیرالمؤمنین (ع) است) .
فضیلت روزه گرفتن در روز عرفه
روزه روز عرفه ثواب زیادی دارد، اما باز ثواب آن به اندازه ی یک روز از روزه ی ماه رمضان نمی رسد، زیرا روزه ی ماه رمضان جزو فرائض است ولی روزه ی عرفه جزو مستحبات می باشد و همیشه واجبات از مستحبات افضلتر هستند.
اما بدون شک اجر روزه ی عرفه زیاد است؛ رسول الله ـ صلی الله علیه و سلم ـ می فرماید:
«(ثواب) آن را نزد الله اینگونه احتساب می کنم که کفاره گناهان سال قبل و سال بعدش باشد». (رواه مسلم)
قول راجح و صحیح اینست که گناهان کبیره جز با توبه و پشیمان شدن از آن و دوری نمودن برای همیشه از گناه، پاک نمی شود و لذا بر این اساس روزه ی روز عرفه موجب پاک شدن گناهان کبیره نخواهد شد، اللخصوص حق الناس که مطلقا تا ادای دین مردم محو نمی شود. بنابراین رای صحیح اینست که روزه ی عرفه ان شاءالله موجب کفاره ی گناهان صغیره خواهد بود.
اما زنان در هنگام حیض و نفاس نمی توانند روزه بگیرند، ولی آنها می توانند روزه های سنت دیگری و یا سایر عبادات را انجام دهند، مثلا پیامبر صلی الله علیه وسلم می فرماید: (من صام رمضان إیمانا و احتسابا غفرله ما تقدم من ذنبه) «کسی که از روی ایمان و امید کسب اجر و پاداش، ماه رمضان را روزه بگیرد گناهان (صغیره) گذشته او بخشوده می‌شود».
